چگونه در مسیر آموزش فراگیر حقوق شهروندی گام برداریم؟

بدینوسیله گزارش دوازدهمین مباحثه گروهی مددکاران اجتماعی در “گروه بزرگ مددکاران اجتماعی ایران در تلگرام” جهت مطالعه کاربران محترم وبسایت نمایه می گردد. قابل به ذکر است مشروح خلاصه مباحثه های گروهی صرفاً به منظور انتقال ایده ها و کیفیت تبادل افکار و هم اندیشی های گروهی در “وبسایت رسمی مددکاران اجتماعی ایران” منعکس می گردد.

مددکاران چگونه می توانند در مسیر آموزش فراگیر حقوق شهروندی در سطوح مختلف فردی، گروهی و جامعه ای گام بردارند؟

حقوق شهروندی هدیه الهی و جزء حقوق ذاتی و فطری انسان هاست. از صفات انسانی محسوب می شود، کسی نمی تواند هدیه کند، غیر قابل انتقال است، تقسیم ناپذیر است، عناصر آن لازم و ملزوم یکدیگر هستند، جهانی است؛ زیرا حق مسلم هر عضو خانواده بشری است و هر فرد در هر مکانی که باشد و از هر رنگ، نژاد، جنس، زبان و مذهبی که باشد استحقاق برخورداری از آن را دارد، حقوق شهروندی منبعث از تعالیم اسلام می باشد؛ این مفاهیم امروزه جهانی شده و ارزش معنوی پیدا کرده است.

حقوق شهروندی در محتوای قانون اساسی

محتوای قانون اساسی در رابطه با حقوق شهروندی به سه دسته تقسیم می شود

*دسته اول: حقوقی که بدون قید و شرط حق همه افراد جامعه شناخته می شود که بیشترین اصول (۱۶ اصل) به حقوق شهروندی مربوط می شود. مانند تأمین امنیت قضایی عادلانه شهروند، مسکن، انتخاب شغل

 *دسته دوم: قوانینی است که در متن اصل قانون مقید و محدود شده که قید حکم به قانون تعیین گردیده است (۷ اصل)

*دسته سوم: قوانینی است که ناظر بر (حقوق مشروط) شهروندان است که اصل شرط در متن قانون لحاظ شده است (۵ اصل) مانند عدم اطلاع به مبانی اسلام، عدم نقض، استقلال، آزادی، وحدت ملی و موازین اسلامی، عدم مخالفت با اسلام و مصالح عمومی و حقوقی دیگران.

حقوق شهروندی در قانون برنامه چهارم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توسط جمهوری اسلامی ایران از تاریخ اول فروردین ۱۳۸۴ لازم الاجرا بوده است.

با این توضیحات حقوق شهروندی آمیخته ای است از وظایف و مسؤلیت های شهروندان در قبال هم، شهر و دولت یا قوای حاکم و مملکت و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه تأمین آن حقوق، بر عهده مدیران شهری (شهرداری)، دولت یا به طور کلی قوای حاکم می باشد. به مجموعه این حقوق و مسؤلیت ها “حقوق شهروندی ” می گویند. شهروندی و حق دو مفهوم جدید و از خصوصیات جوامع حق مدار بوده که با شکل گیری جوامع مدرن شکل گرفت. هر چند از نظر قدمت تاریخی در آثار مورخان یونانی نیز وجود دارد و بر این اساس در حقوق شهروندی حقوق انسان ها به رسمیت شناخته و برای تحقق تعالی انسان از خدمات و استراتژی هایی جهت افزایش رفاه انسان ها استفاده می شود.

موضوع باید به خوبی تعریف شود و چالش ها شناسایی گردد وگرنه هر نوع راه حلی در حد شعار و حرف باقی خواهد ماند. پس از ارائه تعریف و روشن شدن مسأله ای که پیش رو داریم به ارائه راه حل ها و اقداماتی که به جهت تسریع در این امر مهم باید.

مهمترین بحث درباب حقوق شهروندی آگاه سازی و فرهنگ سازی آحاد مردم جامعه است به صورت آشنایی با ماده و تبصره های حقوقی، شناخت آسیب ها، ظرفیت ها و استعداد ها. اینکه بیاموزند چگونه یک شهروند فعال، آگاه و مسؤلیت پذیر باشند. در واقع مبنای این آموزشها پرورش یک شهروند نمونه یا شهروند خوب یا ارائه یک الگوی شهروندی نیست بلکه به آنان می آموزد که چگونه تصمیمات خود را با توجه به مسؤلیت هایشان در قبال اجتماع و زندگی فردی خود اتخاذ نمایند. آنچه امروز مردم به آن احتیاج مبرم دارند، آمار و ارقام نیست، بلکه بینش جامعه شناسانه است که به یاری آن بتوانند تأثیر رویدادهای عظیم دامنه دار را در زندگی خصوصی و فعالیت های اجتماعی خود و دیگران ارزیابی کنند. یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین فردی که می تواند در این مهم یاریگر فرد و جامعه باشد مددکار اجتماعی ست که با نقش تسهیلگری خود وارد عرصه آموزش می شود.

قبل از هر اقدامی باید مسئولین نسبت به آموزش مددکاران به عنوان قطب اصلی بخش آگاه کننده کشور و یکسان سازی و هماهنگی برنامه های آموزشی اقدام لازم را مبذول دارند. پس از یکپارچگی بخش آموزش نسبت به آموزش همگانی و مناسب شهروندان در قالب طرح های گروهی و جامعه ای توسط مددکاران خبره و دوره دیده برنامه ریزی صورت گیرد. مددکاران پتانسیل های گسترده ای جهت یاری رساندن به مسئولین حکومتی از یک سو و مردم از سوی دیگر دارند یکی از این پتانسیل ها کلینیک های مددکاری اجتماعی است که با دانش و خدمات حرفه ای خود پا به پای بخش دولتی قدم برمیدارد.

قابل ذکر است مددکاران باید ضمن آموزش تعاریف، مفاهیم، قوانین و رویکردهای کاربردی نسبت به آموزش های کاربردی و اصولی شهروندان اقدام کنند. باشد که همچون همیشه بهترین اقدام گران اجتماعی باشند.

گردآورنده: مریم سیاه پوش | مددکار اجتماعی و مشاور
منبع: گروه بزرگ مددکاران اجتماعی ایران در تلگرام